Schedel- en hersenletsel na trauma

Een letsel aan het hoofd door een trauma (door ongeluk of val) kan schade veroorzaken aan de schedel, hersenen of beide. Het kan grote gevolgen hebben voor het denken, bewegen en voelen. Letsel aan de schedel (zoals een breuk) hoeft niet te betekenen dat de hersenen beschadigen. Het kan ook zijn dat hersenen schade oplopen terwijl de schedel heel is gebleven. Jaarlijks komen ongeveer 21.000 mensen in het ziekenhuis terecht met een hersenletsel na trauma, voornamelijk jonge kinderen, jongvolwassenen en tachtigplussers.

Diagnose

De diagnose wordt gesteld op basis van de gebeurtenissen. Vaak is hiervoor het verhaal van omstanders nodig, omdat de patiënt zich dit niet precies kan herinneren of zelf bewusteloos was. Daarna volgt vaak een CT- of MRI-scan van het hoofd, om te kijken welke schade er is (bijvoorbeeld een bloeding of breuk) en om te zien of er een (hersen)operatie nodig is.

Licht traumatisch schedelhersenletsel (‘hersenschudding’)

Bij een hersenschudding verliest iemand na een val of klap tegen  het hoofd  korte tijd het bewustzijn. Vaak is de patiënt ook een deel van zijn herinnering van voor of na het ongeluk kwijt. Hoe erger de hersenschudding, hoe langer de periode van bewustzijnsverlies en geheugenverlies. Vaak komt in de loop van de dagen (een deel van) de herinnering aan het ongeval terug.

Ernstig traumatisch schedel- en/of hersenletsel

Bij ernstig traumatisch schedel- of hersenletsel is de bewusteloosheid langer en dieper dan bij een hersenschudding. Ook kunnen er neurologische uitvalsverschijnselen zijn, zoals verlammingsverschijnselen. Iemand met ernstig traumatisch letsel kan vrij snel herstellen, maar kan er ook neurologische schade zoals verlamming en geheugenschade aan overhouden. Wie zeer ernstig schedelhersenletsel oploopt, kan in coma blijven en/of overlijden.

Schedelfractuur en schedelbasisfractuur

Bij een klap tegen het hoofd kan er een schedelfractuur (breuk in de schedel) ontstaan. Soms valt de hersenschade dan mee. Aan een schedelfractuur zelf is niet zoveel te doen. Wel wordt soms de neurochirurg ingeschakeld wanneer stukjes schedelbot de schedel zijn ingedrukt. Treedt er aan de basis van de schedel (het onderste gedeelte van de schedel) een breuk op dan heet dat een schedelbasisfractuur. Een schedelbasisfractuur kan ernstig zijn als bijvoorbeeld zenuwen in de herenen zijn beschadigd, zoals de oogzenuw, aangezichtszenuw of gehoorzenuw. Een mogelijk gevolg is dan het verlies van reuk- en gezichtsvermogen (slechter of niet meer kunnen ruiken en/of zien). 

Als de fractuur in de buurt van de oogkassen zit dan kan een brilhematoom ontstaan, oftewel een bloeduitstorting in één of beide oogkassen. De oogbewegingen of motoriek kunnen aangetast zijn. Zit de fractuur meer naar achteren, dan kan de gehoorzenuw beschadigd raken. Ook kan er hersenvocht (liquor) via de neus of oren weglopen. Het risico van zo'n liquorlekkage is dat er bacteriën in het hersenvocht komen en er een hersenvliesontsteking (meningitis) optreedt. Bloedingen uit neus, oren of mond komen veel voor bij een schedelbasisfractuur. Een (korte) opname in het ziekenhuis is bij een schedelbasisfractuur noodzakelijk.  

Behandeling

De behandeling van schedel- en/of hersenletsel hangt af de ernst van het letsel. Sommige patiënten kunnen na onderzoek door de huisarts of door een arts van de Spoedeisende Hulp weer naar huis, andere blijven ter observatie in het ziekenhuis en kunnen de volgende dag weer naar huis. Bij ernstig schedel- of hersenletsel is opname op de intensive care of overplaatsing naar een meer gespecialiseerd ziekenhuis nodig. Ook wordt goed in de gaten gehouden of een patiënt geen hersenvliesontsteking krijgt. Door een breuk in de schedel kan er een open verbinding  ontstaan tussen de buitenwereld en de hersenen, waardoor de kans op hersenvliesontsteking groeit.

Behandeling bij ernstig letsel kan bestaan uit:

• Volledige rust;
• Kunstmatige beademing;
• Infuus met vocht en/of bloed (in geval van shock);
• Antibiotica bij gevaar voor infectie.  
• Medicatie

Blijvende schade

Hersenletsel kan grote gevolgen hebben. Eenmaal beschadigde delen van de hersenen herstellen niet meer. Wel kunnen soms andere delen van de hersenen taken van het beschadigde gebied overnemen.
Klachten die iemand met hersenletsel kan hebben:

• Minder goed zien, horen, ruiken of proeven;
• Hoofdpijn, vermoeidheid, duizeligheid;
• Problemen met bewegen;
• Plotselinge stemmingswisseling;
• Problemen met concentreren en onthouden;
• Passiviteit;
• Impulsiviteit.  

Wanneer een patiënt blijvende schade heeft, wordt een revalidatiearts ingeschakeld. Therapieën bij hersenletsel zijn onder andere fysiotherapie, ergotherapie en logopedie.

Meer informatie

• Patientenfolder Licht traumatisch hersenletsel
• Folder van Hersenstichting over ‘Hersenschudding en hersenkneuzing’.  
• Patiëntenverenigingen
  • Hersenstichting
  • Hersenletsel.nl  
• Hersenstichting: meer informatie over traumatisch hersenletsel.