Hersenontsteking

Encefalitis

Gepubliceerd op: 17 februari 2022

Hersenontsteking of encefalitis is een ontsteking van het hersenweefsel. Hierdoor kan een gedeelte van de hersenen en/of de hersenzenuwen beschadigd raken. Hersenontsteking kan gepaard gaan met hersenvliesontsteking (meningitis). Hersenontsteking is een zeldzame ziekte, die in Nederland enkele tientallen keren per jaar voorkomt.

Symptomen

De verschijnselen van hersenontsteking lijken in eerste instantie op klachten bij griep. De symptomen van hersenontsteking zijn:

(Hoge) koorts en hoofdpijn;
Slaperigheid;
Overgeven;
Lichte stijfheid in de nek;
Epileptische aanvallen;
Verminderde bewustzijn;
Halfzijdige verlamming;
Problemen met zien;
Verstoorde spraak of taal.

Oorzaak

Er zijn verschillende oorzaken mogelijk als er sprake is van een hersenontsteking. De oorzaak van hersenontsteking is een virus. De meest voorkomende oorzaak is het virus dat ook een koortslip veroorzaakt, het herpes simplex virus. Het is niet precies bekend waarom dit virus bij sommige mensen tot een hersenontsteking leidt. Er is geen verband met verminderde weerstand. Andere virussen kunnen ook hersenontsteking veroorzaken, maar die zijn nog zeldzamer.

Soms wordt hersenontsteking veroorzaakt of beïnvloedt door ziekten als mazelen, de bof of een verkoudheidsvirus. De ontsteking kan zo mild verlopen dat de patiënt niet naar een arts gaat en er geen schade aan overhoudt. Ook kan een bacterie de oorzaak zijn van hersenontsteking, zoals bij een chronische middenoorontsteking. De bacteriële infectie veroorzaakt dan een abces, een zwelling gevuld met pus, waardoor de hersenen in de verdrukking komen. Vaak gaat dit gepaard met vocht rondom het abces (hersenoedeem). Ook kan een ontsteking veroorzaakt worden door het eigen immuun systeem, zonder dat er een infectie van buitenaf aanwezig is.

Diagnose

Bij het vermoeden van hersenontsteking zal de specialist het hersenvocht onderzoeken door middel van een ruggenprik (lumbaalpunctie), Met een naald neemt de specialist onderin de rug een klein beetje vocht af, dat vervolgens in het laboratorium wordt onderzocht. In het hersenvocht kan het virus niet direct worden aangetoond, maar wel DNA van het virus. Dit kan enige dagen duren Een CT- of MRI-scan en een EEG kunnen de ontstekingshaarden in de hersenen zichtbaar maken. Ook in het bloed kan er gezocht worden naar de oorzaak van een ontsteking als betrokkenheid van het eigen immuunsysteem verondersteld wordt.

Behandeling

Hersenontsteking door het herpesvirus wordt behandeld met anti virale middelen, via het infuus. Bij een bacteriele infectie wordt er behandeld met antibiotica, via het infuus. Deze medicatie wordt meestal enkele weken gegeven. Bij vermoeden van een dergelijke infectie met herpesvirus/bacterie wordt vaak zo snel mogelijk met anti virale middelen of antibiotica gestart, in afwachting van de uitslagen van het hersenvochtonderzoek. Als er sprake lijkt te zijn van een ontsteking door het eigen immuunsysteem kan er behandeld worden met methylprednisolon.

Behandeling bij abces

Wanneer een patiënt een abces krijgt, is snel ingrijpen van levensbelang. Na het maken van een CT-scan zal vaak gestart worden met antibiotica, en zal met de neurochirurg worden overlegd of er een operatie kan plaatsvinden. Aan een hersenabces of operatie kan de patiënt epileptische aanvallen overhouden, door littekenweefsel in de hersenen.

Revalidatie

Iemand met een hersenontsteking wordt vaak enkele weken in het ziekenhuis opgenomen en behandeld. Vaak volgt daarna een periode van revalidatie, omdat de hersenen van de patiënt kunnen zijn beschadigd. Verschijnselen die een patiënt aan hersenontsteking kan overhouden: